تنها راه بقای استارت‌آپ‌های ایرانی
1397/08/20
سرمقاله دکتر پیمان مولوی مشاور اقتصادی و سرمایه گذاری در روزنامه صمت
تامین مالی در حوزه‌های گوناگون از تولید و بازرگانی گرفته تا پتروشیمی و... از جمله مشکلات اساسی شرکت‌ها به‌شمار می‌رود، به همین دلیل باید هزینه سرمایه شرکت‌ها به دقت تعیین و بررسی شود، زیرا بزرگ‌ترین چالش شرکت‌ها در تامین مالی همین هزینه سرمایه است.
از سوی دیگر اینکه همکاران تجاری شرکت‌ها چه کسانی باشند یا حیطه فعالیت آنها ملی یا بین‌المللی تعریف شود، اهمیت بسیاری دارد. امروز شرکت‌های هندی باوجود بازار بزرگی که در کشور خود در اختیار دارند همچنان بر بازارهای بین‌المللی متمرکز و به‌دنبال راهیابی به این بازارها هستند. در این بین باتوجه به توسعه کسب‌وکارهای اینترنتی و استارت‌آپ‌ها توجه به شیوه فعالیت و تامین مالی آنها از ضرورت‌هایی است که از هم‌اکنون باید در دستور کار دولت و فعالان این حوزه قرار گیرد، در غیر این صورت ممکن است این شرکت‌ها در آینده با مشکلاتی روبه‌رو شوند.
یکی از مهم‌ترین موارد تامین مالی این کسب‌وکارهاست. در طرح تجاری شرکت‌ها باید به‌طورحتم مدل‌های تامین سرمایه آنها دیده شود و بهترین راهکار نیز آن است که شرکت‌ها با سرمایه شخصی کار را آغاز کنند تا در گام‌های بعدی بتوانند شرایط بهتری برای خود فراهم کنند. اعطای وام به استارت‌آپ‌ها در واقع خنجری است که به این شرکت‌ها زده می‌شود. این مدل در دنیا هم جواب نداده و باتوجه به نرخ بهره بانکی بهره‌گیری از این شیوه می‌تواند هزینه سرمایه شرکت‌ها را به مراتب افزایش دهد و برای آنها خطرساز باشد. یافتن سرمایه‌گذار خطرپذیر از دیگر مواردی است که اهمیت بسیار دارد، اما اینکه این سرمایه‌گذاران یا شریکان تجاری در حیطه‌های دیگر چه خدماتی ارائه می‌کنند نیز دارای اهمیت بسیار است که باید مورد توجه قرار گیرد تا این سرمایه‌گذاران در زمینه‌های گوناگون بتوانند خدمات مناسبی ارائه کنند. میزان سرمایه مورد نیاز شرکت‌ها نیز امری قابل‌توجه است، زیرا برای تامین هر میزان سرمایه راهکارهای متفاوتی وجود دارد. همچنین انجام مطالعات فرصت‌سنجی از نیازهای اساسی شرکت‌ها به‌شمار می‌رود که به‌طور معمول مورد بی‌توجهی قرار می‌گیرد. بسیاری از ما بر این باوریم که ایده ما بسیار نایاب و بکر است، اما آیا ممکن نیست در ایران یا جهان دست‌کم چند نفر پیش از ما این موضوع را در دستور کار قرار داده باشند؟ به همین دلیل شرکت‌ها باید ایده‌های خود را مورد راستی‌آزمایی قرار دهند. به‌علاوه اینکه در تمام کشورهای جهان گام اصلی برای توسعه شرکت‌ها ورود به بازار بورس و سرمایه است، اما در ایران باتوجه به مشکلات مالیاتی، بسیاری از شرکت‌ها ترجیح می‌دهند از این شیوه چشم‌پوشی کنند.
اما در شرایط حاضر این موارد باید مورد توجه باشد:
۱. فضای استارت‌آپی ایران مانند فضای کلان اقتصادی تا چند ماه آینده زیر فشار بسیاری خواهد رفت؛ چه از بعد کوچک شدن فضای داخل و چه حضور در سطح بین‌الملل.
۲. شرکت‌های استارت‌آپی ایران نیازمند ایجاد بسترهای حرفه‌ای در خارج از ایران برای بقا خواهند بود.
۳. استارت‌آپ‌هایی که فقط به بازار ایران فکر می‌کنند، نمی‌توانند بسیار موفق باشند و بازار ۸۰۰۰۰ میلیارد دلاری جهان را از دست خواهند داد.
۴. در طرح‌های توجیهی، فرصت‌سنجی را جدی بگیریم.
۵. تشکل و انجمن‌های استارت‌آپی را فعال و با انجمن‌های بین‌المللی ارتباط برقرار کنیم و شریکان بین‌المللی بیابیم.
۶. امکان جذب منابع بین‌المللی وجود نخواهد داشت.
۷. شفافیت استارت‌آپ‌ها، تیم حرفه‌ای و داشتن پکیج جذب سرمایه‌گذاری حرفه‌ای به جذب منابع مالی داخلی کمک می‌کند؛ فراموش نکنیم که بیش از ۱۵۰۰۰ هزار میلیارد تومان نقدینگی در اقتصاد ایران وجود دارد.
حال چه باید کرد؟
۱. توصیه می‌شود به جای حمایت مادی از استارت‌آپ‌ها نظام مالکیت حقوقی را در ایران اصلاح کنیم. کارآفرینی در غرب و البته در شرق امروز به سبب پیشرفت و تقنین قوانین نظام مالکیت بسیار پیشرفت کرده است.
۲. به جای اعطای وام کم‌بهره یا هر وامی به استارت‌آپ‌ها باید روی ابزارهای بازار سرمایه مانند تمام دنیا و ممالک مترقی کار کرد. بازار ایده، تجاری‌سازی و عرضه‌های اولیه، بدون رعایت گام نخست امکان‌پذیر نیست.
۳. جایی می‌خواندم که مسئولی فرموده بودند برای استارت‌آپ‌ها باید مجوز بدهیم؛ لطفا بلایی را که بر سر خلاقیت صنعتی آوردید بر سر استارت‌آپ‌ها نیاورید، استارت‌آپ‌ها مملو از افکار خارج از چارچوب هستند که این مجوزهای شما در حکم نابودگر عمل می‌کند. آنها را آزاد بگذارید، الون ماسک برای فرستادن ماشینش به فضا از کسی اجازه نگرفت!
۴. به جای تمام حمایت‌ها یک کار کنید؛ به استارت‌آپ‌های ایرانی امکان دریافت مشاوره بین‌المللی را بدهید. فضای استارت‌آپی ایران ظرفیت بین‌المللی شدن را دارد. فضای آن را جهانی کنید؛ هرچه بودجه دارید برای برندسازی استارت‌آپ‌های ایرانی هزینه و برای گرفتن مشاور بین‌المللی و صاحب‌نام تلاش کنید.
۵. قوانین را برای استارت‌آپ‌ها تسهیل کنید؛ قوانین مالیاتی، تامین اجتماعی و... در شرایط امروز تسهیل‌گری قوانین برای تمام حوزه‌ها به‌ویژه استارت‌آپ‌ها می‌تواند بسیار مفید باشد.
۶. زمینه حضور شرکت‌های فناوری بزرگ جهانی را در ایران فراهم کنید. امیدوارم روزی فضای نوآوری و استارت‌آپی ایران به آنچه سزاوارش است برسد و جوانان ایران زمین بتوانند به سمت ایجاد استارت‌آپ‌های جهانی و منطقه‌ای بروند.
استارت‌آپ‌های ایرانی برای بقا باید به پلتفرم‌های بین‌المللی فکر کنند. تا دیر نشده باید به سرعت بستر تعاملاتی خود را در اروپا و سایر کشورها ایجاد کنیم. خیلی‌ها می‌گویند نمی‌شود! اما شدنی است!