مدیریت ریسک به سبک چرنوبیل
1398/03/26
سرمقاله ای از دکتر پیمان مولوی در روزنامه گسترش صمت
مدیریت ریسک به سبک چرنوبیل
(بخش اول)
دکتر پیمان مولوی
مدیر سرمایه گذاری
بسیاری از ما نام چرنوبیل را شنیده ام ، نیروگاه اتمی چرنوبیل که در سال ۱۹۸۶ یکی از راکتورهایش منفجر شد و حادثه ای را رقم زد که تا ان زمان و با آن ابعاد روی نداده بود.
این روزها سریالی با نام چرنوبیل ساخته شده است که دیدن ان را به تمام خوانندگان توصیه میکنم، اما در اینجا قصد دارم از رویکرد مدیریت ریسک به چرنوبیل و اتفاقات ان که در سریال به خوبی منعکس شده بود بپردازم.
در مدیریت ریسک به فرایند شناسایی ، تحلیل و پاسخ به عوامل خطر ساز گفته می شود که در طول عمر یک پروژه ممکن است روی دهد، اگر مدیریت ریسک به درستی انجام شود می تواند با کنترل وقایع آینده از خطرات احتمالی پیش گیری کند.
پاسخ به ریسک به طور کلی عبارت است از اجتناب از ریسک، تعدیل ریسک و اول از همه پذیرش ریسک.
مدیریت ریسک در اقتصاد ، سرمایه گذاری ، تصمیم های مالی روزانه و تقریبا از زمانی که از درب خانه بیرون می رویم تا سالم به منزل برسیم معنی و مفهوم دارد.
زمانی که نیروگاه اتمی چرنوبیل منفجر شد تقریبا در هر ساعت معادل یک بمب اتمی هیروشیما در حال اشاعه رادیو اکتیو بود، این یعنی هر ثانیه و هر دقیقه مهم برای تمام ساکنان شهر پیاترک (شهری که نیروگاه در ان واقع شده) ، اوکراین و بلاروس بود.
هر تصمیمی می تواند جان هزاران نفر را عوض کند و بسیاری را از عواقب آن برهاند، همانند هر تصمیمی درستی که در سال ۲۰۰۷ میلادی می توانست مال و دارایی میلیونها امریکایی و سرمایه گذاران بین المللی را قبل از بحران مالی حفظ کند .
وقتی نیروگاه منفجر شد ، مسول سالن راکتور به مدیر نیروگاه گفت که دیگر هسته ای باقی نمانده ، منفجر شده است ، اما جواب مدیر نیروگاه جالب بود : نیروگاه ام ار ای کی به هیچ وجه منفجر نمی شود و او را متهم به توهم کرد.
اولی گام مدیریت ریسک پذیرش وجود آن است ، از همین جا چرخه معیوب مدیریت ریسک در چرنوبیل شروع می شود، نکته دومی که جالب بود سوالی بود که مدیر نیروگاه از یکی دیگر از کارکنان پرسید و ان در خصوص میزان تشعشعات بود ، نیروی زیر دست مدیر گفت ۳.۶ روتنگن (واحد تشعشعات اتمی) ، مدیر گفت خوب است ، اما کسی نمی دانست که دستگاه های اولیه و کوچک فقط تا ۳.۶ واحد می توانند تشعشعات را نشان بدهند!
تصور کنید که ابزارهای مدیرت مالی، سرمایه گذاری و اقتصادی ما نشانگرهایی را برای تصور وضعیت داشته باشند اما تا حدی قادر به نشان دادن ان را داشته باشند و نتوانند رویدادهایی با حجم بزرگتر را نشان بدهند (رویداد افزایش قیمت ارزهای خارجی و تضعیف دلار در سال ۹۷) .
مدیر کارخانه در حین حرکت به سمت واحد مدیرت برای ارایه گزارش گرافیت ها منفجر شده هسته نیروگاه را دید اما در جلسه با مدیران ان را مخفی کرد، بر همین اساس گزارشات در حال تهیه و تنظیم برای ارسال به سکو هستند!
به قول شاعر که می فرماید : خشت اول گر نهد معمار کج ، تا ثریا می رود دیوار کج
گزارشات اشتباه بر اساس انعکاس غلط به مدیران پاشنه اشیلی می شود تا بسیاری در مخمصه بی افتند.
اولین گام که پذیرش وجود ریسک بود در چرنوبیل دیده نشد ، دومین گام که تعدیل آن بود به طبع انجام نشد و حذف ریسک نیز غیر ممکن گردید.
آیا فقط در چرنوبیل شاهد چنین رویدادی بودیم؟ خیر ، تصور کنید بحران مالی ۲۰۰۷ را که مال و دارایی میلیونها نفر را به خطر انداخت ، بسیاری را بی خانمان کرد و اقتصاد جهانی را به مخاطره انداخت ، همین لوپ اشتباه در آن بحران نیز بود، عدم پذیرش ریسک ها ، سوداگری بی حد و حصر موسسات مالی و گزارشات غیر دقیق موسسات حسابرسی و موسسات رتبه بندی بین المللی همه و همه دست به دست هم دادند که رویداد ۱۹۲۹ (رکود بزرگ ) یک بار دیگر تکرار شود.
آیا در سازمانها و بنگاه هایمان پذیرش ریسک را آموخته ایم؟ آیا واحد مدیریت ریسک دارید؟