عرضه اوراق نفتی برای اقتصاد ایران خطرناک است (گفتگو دکتر پیمان مولوی با خبرگزاری بازار)
1399/05/26
عرضه اوراق نفتی برای اقتصاد ایران خطرناک است
مولوی، دبیرکل انجمن اقتصاددانان ایران بر این باور است که با توجه به وضعیت دولت و افزایش نرخ ریال به دلار، عرضه اوراق نفتی دلاری می‌تواند کار را برای دولت‌های بعدی مشکل کند در حالی که ما با انتشار اوراق خزانه که دارای نرخ منفی است می‌توانیم تورم را کنترل کنیم.
پژمان مرادی، بازار، «گشایش اقتصادی» وعده‌ای که رئیس جمهور هفته گذشته به ملت ایران داد اما در مورد جزئیات آن چیزی مطرح نکردند و گفت این تصمیم نیاز به اجازه رهبری دارد. بعد از این سخنان رئیس جمهور؛ گمانه‌زنی‌ها و سناریوهای مختلفی در رابطه با وعده ایشان توسط کارشناسان و رسانه‌ها شروع شد. پذیرش FATF، برداشته شدن تحریم‌ها و عرضه اوراق نفت در بازار بورس سه گمانه‌زنی برای سخنان رئیس جمهور بودند که عرضه اوراق نفت نزدیکترین سناریو به سخنان رئیس جمهور عنوان شده است.
مدیر پروژه اوراق نفتی سید مهدی حسینی، رئیس کمیته بازنگری قراردادهای نفتی است که برای اولین بار در جلسه سران قوا و در وزارت نفت مطرح شد اما از جزئیات آن هیچ گونه اطلاعاتی به بیرون درز نکرده و آنچه گفته می‌شود فقط حدسیات کارشناسان است. این طرح برای اولین بار در سال ۹۱ دوران ریاست جمهوری احمدی‌نژاد مطرح شد، ولی هیچ گاه مشخص نشد چرا این طرح در پایان دوره ریاست جمهوری او اجرایی نشد.
کلیات این طرح به این شکل است که دولت به جای فروش مستقیم نفت در بورس انرژی، اوراقی را تحت عنوان اوراق نفتی با قرار داد سلف(قرارداد سلف کل مبلغ معامله در حین عقد قرارداد به فروشنده پرداخت می‌شود و فروشنده متعهد می‌گردد که کالا را در زمان تعیین شده به خریدار تحویل دهد) در بازار سهام عرضه می‌کند. همچنین گفته می‌شود که این اوراق بر پایه ارز است، یعنی اینکه قیمت اوراق بر اساس دلار محاسبه می‌شود و سود حاصل از آن هم بر اساس دلار است.
فرض کنید که شما یک برگه از اوراق نفتی با سر رسید یکساله را که بر اساس قیمت نفت جهانی ۳۳ دلار است خریداری کردید. حال موعد سر رسید ان بعد از یک سال فرا رسیده و اکنون قیمت نفت در بازار جهانی به ۵۰ دلار رسیده است یعنی شما ظرف یک سال با خرید این اوراق ۱۷ دلار سود کردید از یک سو با افزایش قیمت دلار در بازار داخلی شما از مابه‌التفاوت قیمت دلار هم سود خواهید کرد.
شاید این موضوع بسیار ساده به نظر برسد اما برخی از کارشناسان عنوان کردند که عرضه این اوراق به هر نحوی باشد سبب شکل گیری تورم و بدهکار کردن دولت بعد می‌شود. یعنی اینکه دولت بعد یا همین دولت برای تسویه این اوراق باید از بانک مرکزی پول قرض کند که شروع یک تورم بر پایه اوراق نفتی را خواهیم داشت.
سوالات زیادی در رابطه با نحوی اجرای عرضه اوراق نفتی سلف بر پایه ارزی وجود دارد، گفته شده اصلی‌ترین دلیل این طرح تامین کسری بودجه دولت است، یعنی دولت بازهم برای کسری بودجه خود دست به دامن فروش نفت شد اما نه به خارجی‌ها اینبار به خود مردم ایران. از صحبت های کارشناسان مربوطه به این نتیجه می رسیم که اوراق سلف نفتی همان گشایش اقتصادی نیست.
گفتنی است که بخش خصوصی درباره اوراق نفتی پیشنهاد «استفاده از منابع در صنایع پایین دست نفت» را داده و نام طرح «تامین مالی طرح‌های پایین دستی نفت و پتروشیمی از طریق اوراق پیش فروش فراورده‌های نفتی پتروشیمیایی» است.
اوراق نفتی تورم‌زا است
مولوی کارشناس مالی می‌گوید صاحبان این طرح را به جامعه معرفی کنید تا اگر نتیجه مثبتی داشت آن‌ها را تشویق کنید، او با اطمینان خاطر عنوان کرده که انتشار اوراق نفتی دلاری باعث افزایش تورم خواهد شد.
دکتر پیمان مولوی دبیرکل انجمن اقتصاددانان ایران در گفتگو با بازار در مورد عرضه اوراق نفتی دلاری گفت: قبل از اینکه وارد بحث اوراق نفتی بشویم باید عنوان کنم که کشور ایران، اقتصاد ایران و دولت ایران خیلی کم از اوراق بدهی استفاده کرده است. در سال های گذشته خوشبختانه رویکرد وزارت اقتصاد روی آوردن به سمت فروش اوراق بدهی یا به بیان دیگر اوراق خزانه است که این یک روند مثبتی می‌باشد که می‌تواند نقش مهمی در کنترل نقدینگی داشته باشد اما مثل هر کار دیگری که ما می‌کنیم در اواسط کار دچار انحراف یا مشکل می‌شویم.
مولوی مطرح شدن عرضه اوراق بانک مرکزی و اوراق نفتی را دو رقیب اوراق خزانه عنوان کرد و گفت: اوراق نفتی با این نرخ کم نفت شاید یکسری از نیازهای دولت را منتفع کند ولی واقعیت امر این است که می‌تواند بسیار خطرناک باشد. با توجه به وضعیت دولت و افزایشی نرخ ریال به دلار، عرضه اوراق نفتی دلاری می‌تواند کار را برای دولت‌های بعدی مشکل کند در حالی که وقتی ما ابزاری تحت عنوان اوراق خزانه داریم باید از این اوراق استفاده کنیم چرا که نرخ این اوراق منفی است و اقتصاد ایران این فرصت را به دولت می‌دهد تا از اوراق خزانه استفاده کند.
وی اضافه کرد: وقتی در مورد انتشار اوراق نفتی صحبت می‌کنم، اگر هر اوراقی بخواهد بار دیگر به بودجه جاری بگردد یا به عبارتی آن را داخل بودجه جاری بریزیم می‌تواند تورم‌زا باشد که تاثیرات منفی در اقتصاد ایران دارد به همین دلیل، توصیه من این است که اوراق بدهی گسترش پیدا کند و این اوراق به عنوان یگانه اوراق کشور باشند.
این کارشناس بازار سرمایه اوراق خزانه و اوراق نفتی را به سفید و سیاه تشبیه کرد و گفت: مثل همه موارد دیگر ما باید در مورد سیاه و سفیدها صحبت کنیم. انتشار اوراق خزانه یک روند مشخصی است که کشورها به وسیله آن تورم را کنترل می‌کنند، ما می‌توانیم مثل کشورهای عادی رفتار کنیم.
مولوی با تکرار اینکه اوراق نفتی می‌تواند تاثیرات منفی بر اقتصادی ایران داشته باشد پیشنهاد داد: خیلی خوب بود طراحان این طرح مشخص شود و حتی به جامعه معرفی بشوند که در صورت موفق بودن حتما از آن‌ها تمجید و قدردانی شود و در صورت شکست...، اقتصاد ایران تحمل چنین شکست‌ها را ندارد.