مغالطه‌هایی که اقتصاد ایران را بلعیده است (سرمقاله پیمان مولوی در روزنامه ابتکار)
1400/11/23
مغالطه‌هایی که اقتصاد ایران را بلعیده است
در طول تاریخ مغالطه‌گران همواره وجود داشته و در همه ابعاد در حال مغالطه بوده‌اند، گاهی در سیاست و گاهی در اقتصاد و فرهنگ و …
در اقتصاد اما مغالطه‌گرانی که عنان اقتصاد در دستشان باشد و یا در قامت مشاوران دولت‌ها باشند می‌توانند بحران‌هایی عظیم ایجاد کنند و با این مغالطه‌ها سرنوشت ملت‌ها و کشورها را به خطر بیندازند.
در ایران نیز کم از این مغالطه‌ها نداریم، مغالطه‌هایی که وضعیت اقتصاد این روز را برای ما به ارمغان آورده است. در این نوشتار به اختصار به چند مورد اشاره می شود.
اول: صادرات ایجاد ثروت می‌کند و واردات بد است
بزرگترین مغالطه در تاریخ اقتصاد ایران همین جلوگیری از واردات با هدف تولید داخل و ایجاد توهم ثروت آفرینی از طریق صرفا صادرات در کشور است، شاید این نوشته به نظر شما غیرعادی و حتی غیر قابل دفاع باشد اما بگذارید توضیح دهم، وقتی کشوری محصولی را دارد و آن را صادر می‌کند یعنی در آن محصول مزیتی را داراست و وقتی اقدام به واردات می‌کند یعنی دیگران آن محصول را گرچه خود او نیز می تواند تولید کند اما با کیفیت (حتما) و قیمت کمتری تولید می‌نمایند! این یک اصل اقتصادی است اما خروجی این امر ثروتمند شدن مردمان آن کشور است چرا که می‌توانند محصولی با کیفیت‌تر و به لحاظ قیمت پایین تر را بخرند و پولی برای خود پس انداز کنند.
مثلاً در صنعت خودرو، هر ایرانی می‌تواند امروز خودروهای روز دنیا را به قیمت تولیدات ضعیف داخلی بخرد که استهلاک کمتری دارند و کیفیت بالاتری و البته حتی می.توانند از دم قسط خرید کنند به جای شرکت در سیرک قرعه‌کشی خودروسازان داخلی، با این کار پولی در جیبشان باقی می ماند که می توانند در جایی دیگر نیازی دیگر را برطرف کنند. تازه از داشتن خودرو هیبریدی نیز می توانند صرفه جویی در پول بنزین را هم داشته باشند! اما در اصل چه روی می دهد؟ خودرویی گرانتر، بی‌کیفیت تر و بدون شرایط را می‌خرد و …
دوم: تحریم ها نعمت است
خیلی این جمله را شنیده‌ایم اما من می‌خواهم از دید فنی به این قضیه نگاه کنم تا ببینیم از دیدگاه تامین مالی و سرمایه گذاری این امر صحت دارد و یا مغالطه‌ای خطرناک است. در دنیای امروز و نه ۱۰۰ سال بعد نظام اقتصادی و سرمایه گذاری و مالی جهان مبتنی بر ریسک و بازده اداره و مدیریت می شود. در این سیستم شما شرکت‌های رتبه بندی اعتباری بین‌المللی را دارید که کشورها و شرکت‌ها را رتبه بندی می‌کنند و به آنها درجه ریسک می‌دهند به این ترتیب است: AAA ,AA ,A BBB ,BB ,B ,CCC ,CC ,C ,D که در آن AAA بهترین و D بدترین رتبه اعتباری است، حال چه اهمیتی دارد؟ هرچه رتبه اعتباری شما بهتر دسترسی به منابع مالی بین‌المللی ارزانتر و راحت‌تر است بر این اساس ساختار سرمایه شما هزینه سرمایه کمتری دارد و قدرت رقابت شما بالاتر. ایران به سبب تحریم‌ها امروز رتبه‌اش CCC است یعنی ضعیف‌ترین و این یعنی اوج ریسک و عدم دسترسی به منابع! حال تحریم‌ها هم برداشته شود با توجه به ریسک‌های روی اقتصاد تا ۲ سال دیگر تازه می‌رسیم به BB و هنوز در درجه عدم سرمایه گذاری Non-InvestmenLeve- تازه در این شرایط نیز هزینه‌های تامین مالی بالاست و سرمایه گذاران دنبال نرخ بازده بیشتری هستند!
در پروژه های نفتی، پتروشیمی و معدنی این یعنی هزینه تمام شده بالاتر و قدرت رقابت کمتر، مثلا قطر رتبه اعتباری اش. AA+ است و امارات. AA چین رتبه اعتباری A دارد و روسیه. BBB و آلمان AAA
مغالطه‌هایی از این دست اقتصاد ایران را بلعیده اند و این امر نیازمند توجه مجدد دارد