ایران و رقبای منطقه ای!
1397/08/06
سرمقاله ای از دکتر پیمان مولوی مشاور تامین مالی و سرمایه گذاری در روزنامه گسترش صمت
در روزهای اخیر که در رسانه های داخلی خبر از تحریم اجلاس سرمایه گذاری عربستان صعودی معروف به داووس صحرا شنیده می شود ، قرارداد هایی به ارزش ۵۶ میلیارد دلار در حوزه زیر ساختی عربستان سعودی به امضا رسید .
عربستان سعودی کشوری که رقیب سخت منطقه ای ایران است به مرور در حال سرمایه گذاری کلا در زیرساختهای ، انرژی، آب، اموزش ، حمل و نقل و البته بهداشت است.
در کشاکش همین رویداد ها ترکیه آماده افتتاح بزرگترین فرودگاه جهان به عنوان فرودگاه استانبول است، فرودگاهی با گنجایش ۲۰۰ میلیون مسافر در سال است و سرمایه گذاری بسیاری را در زیرساختهایش محقق کرده است که از مهمترین آنها ساخت ۳۰ فرودگاه در عرض ۱۵سال گذشته و همچنین ۱۳۰۰ کیلومتر قطار برقی سریع السیر در بازه کمتر از ۵ سال است و حال خود را برای پروژههای عظیم تری اماده می شازد.
در کشور شمال غربی یعنی آذربایجان نیز شاهد سرمایه گذاری مشترک داخلی و خارجی بر روی پروژه پانزده میلیارد دلاری OGPC است.
لیست و سیاهه مگا پروژه ها در کشورهای همسایه ایران دور و دراز است و نکته اصلی تمامی آنها زیر ساختی بودن این پروژو ه ها و استفاده حداکثری نسلهای آتی این کشورها از انهاست.
نکته بسیار جالب دیگر حجم بسیار پایین پروژه های نیمه تمام در همین سه کشور است ، پروژه ها یا شروع نشده اند و اگر هم شروع شده اند به سرعت هر چه تمام تر به اجرا و نقطه بهره برداری رسیده اند ، در صورتی که ما در ایران درگیر حجم بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار پروژه نیمه تمام از ۱۰ درصد تا ۸۰ درصد پیشرفت کار هستیم .
نکته دیگر حائز اهمیت حجم درامد کشورهاست ، به غیر از عربستان سعودی که با بیش از ۱۱ میلیون بشکه نفت صادراتی منابع نقدی بسیاری در کنار منابع درامدی بسیار ناشی از صندوق های سرمایه گذاری خود دارد ، ترکیه و آذربایجان به سهولت دسترسی به منابع ندارند.
اما ایران ، در دو دهه گذشته درامد نفتی ایران نزدیک به ۱۰۰۰ میلیارد دلار بوده است، برای درک بهتر این رقم بیایید تا چند مگا پروژه بزرگ را در کشورهای دیگر بررسی کنیم:
بندر بوسان کره جنوبی ششمین بندر بزرگ جهان فقط ۱.۴ میلیارد دلار هزینه در بر داشته است
پل ۴۰ کیلومتری ماکائو بین چین و هنگ کنگ ۲۰ میلیارد دلار برای دولت هنگ کنگ هزینه در بر داشته است.
فرودگاه جدید المکتوم دبی با گنجایش ۲۰۰ هواپیما به ارزش ۸۲ میلیارد دلار
پروژه ۶۰ میلیارد دلاری دبی لند در امارات متحده عربی
پروژه کراس ریل (قطار جدید شهری لندن) هزینه ای بالغ بر ۲۰ میلیارد دلار
قطار سریع السیر لس انجلی تا سانفرانسیسکو ۷۰ میلیارد دلار
پروژه انتقال اب جنوب به شمال چین بالغ بر ۷۸ میلیارد دلار
پروژه مزرعه بادی جوچان در چین معادل ۱۵ میلیارد دلار
لیست پروژه ها بسیار دور و دراز است ، اما آنچه اهمیت دارد حرکت با سرعت کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته در ایجاد زیر ساختها و یا بازسازی زیرساختهای قدیمی است .
در ایران چندین عامل مانع از سرمایه گذاری در زیرساختها و اجرای مگا پروژه ها در سالهای گذشته شده است:
۱. عدم وجود یک دید منسجم به توسعه پایدار و استفاده حداکثری از درامدهای ارزی در توسعه زیرساختهای انرژی ، حمل و نقل، اموزش و بهداشت.
۲. اتلاف منابع به سبب عدم وجود سیستم بودجه بندی مبتنی بر عملکرد و اولویت بندی پروژه ها با درصد اهمیت آنها در سطح ملی و منطقه ای و حتی فرا ملی
۳. عدم امکان استفاده از منابع بین المللی در اجرا ، نظارت و تامین مالی پروژه ها
۴. عدم اهمیت دادن به پروژه های منطقه ای به گونه ای که تکمیل کننده حرکت رو به جلوی کشورهای همسایه باشد.
۵. بالا بودن ریسکهای اقتصاد کلان ایران ، ریسک های کشور به گونه ای که رتبه اعتباری ایران از سال ۲۰۰۶ بدین سو همواره در یکی از بدترین رتبه ها بوده (بعد از امضای برجام رتبه اعتباری ایران صعودی بوده است که با تحریم های جدید شاهد افت مجدد ان هستیم)
۶. عدم ارتباطات مالی و سرمایه گذاری بین المللی به سبب تحریم های اولیه و عدم امکان استفاده از منابع بین المللی و توسعه دهندگان بین المللی در پروژه های زیر ساختی
۷. عدم به روز بودن دانش سرمایه گذاری و تامین مالی دست اندر کاران پروژه ها و دقت نکردن به مفهوم هزینه سرمایه پروژه
۸. درگیری دولتها با مباحث روز مره و نبود افق بلند مدت در اجرای مگا پروژه ها
۹. نبود الگو و هدف در توسعه
۱۰. عدم تعیین کمی اهداف در تعریف مگا پروژه ها و سنجش روز به روز پیشرفت آنها
بدون سرمایه گذاری در زیر ساختها در ایران ، نسلهای آینده بلاشک از نسل امروز ایران به سبب دسترسی به درامد ۱۰۰۰ میلیارد دلاری و عدم سرمایه گذاری مناسب آن گلایه مند خواهند بود و در این راستا ابران نیز بلاشک از رقبای منطقه ای خود ترکیه و عربستان به لحاظ رشد تولید ناخالص داخلی پیشی نخواهد گرفت.