پیشنهادی برای شهردار پایتخت
1397/09/11
یادداشتی از دکتر پیمان مولوی مشاور تامین مالی و سرمایه گذاری درروزنامه گسترش صمت ,
شهردار تهران حکم خود را دریافت کرد و تهران اکنون شهردار دارد؛ شهرداری که شهردار یکی از بزرگ‌ترین شهرهای جهان است و البته شهری که با چالش‌های بزرگی روبه‌روست.
کلانشهر تهران سومین کلانشهر پرجمعیت خاورمیانه است که مدیریت آن نیازمند سازکارهای ویژه است و در این میان توسعه پایدار شهری از جمله الزام‌هایی است که باید در اولویت برنامه‌های مدیریت شهری قرار گیرد. با نگاهی به کارنامه اقدام‌های شهری کلانشهر تهران به این مهم می‌رسیم که یکی از مهم‌ترین چالش‌های پایتخت نبود منابع مالی برای توسعه پایدار شهری است؛ منابعی که تا امروز به هر دلیلی در ایجاد آنها تعلل شده، این در حالی است که تامین منابع مالی برای امروز ایران با هدف توسعه زیرساخت‌های شهری نیازمند مکانیسم‌هایی نوین و توام با شفافیت است. بدون شک یکی از الزام‌های اجرای طرح‌های توسعه‌ای تامین منابع مالی از یک سو و تامین سازکارهای مراقبتی از سوی دیگر است.
در همین راستا به شهردار تهران پیشنهاد می‌شود صندوق سرمایه‌گذاری توسعه زیرساخت تهران را به‌عنوان یک صندوق مدرن و شفاف برای استفاده از ظرفیت شهروندان تهرانی در توسعه تهران راه‌اندازی کند. البته این صندوق توسعه زیرساخت ارکانی دارد که بدون توجه به آنها امکان جذب منابع در آن بسیار ضعیف خواهد بود:
۱- شفافیت: بزرگ‌ترین مشکل صندوق‌های سرمایه‌گذاری ایران نبود شفافیت در زمینه حضور مدیران، تخصیص منابع، عملکرد و تعریف پروژه‌های آنهاست. در صندوق توسعه زیرساخت تهران از ابتدا شفافیت باید ملاک عمل قرار گیرد، همچنین موفقیت این صندوق در گرو حضور مدیران سرمایه‌گذاری تازه‌نفس با رویکردهای جسورانه و خارج از چارچوب است.
۲- انتخاب پروژه‌ها: پروژه‌هایی که ازسوی این صندوق سرمایه‌گذاری تامین مالی خواهند شد، پروژه‌هایی هستند که در زندگی روزمره مردم تهران در شرق و غرب، جنوب و شمال آن تاثیرگذارند، به همین دلیل باید براساس یک نظام تصمیم‌گیری شهری انتخاب شده باشند.
۳- شفافیت در شیوه عملکرد مدیریت پروژه: یکی از مهم‌ترین مباحثی که در اجرای پروژه‌های بزرگ و متوسط در ایران همواره روی داده شیوه اجرای پروژه، طولانی شدن آن و افزایش هزینه‌های اجرایی پایانی نسبت به طرح اولیه و بودجه مصوب است، بر همین اساس نظام تصمیم‌گیری و اجرایی پروژه و انتخاب پیمانکاران نیز باید بسیار شفاف و قابل رویت برای تمامی مردم باشد (البته این امر در شهرداری تهران یک سالی است که اجرایی شده است).
۴- نظام روابط‌عمومی شهری مردم‌محور: یکی از معضلات بزرگ تامین منابع در ایران شیوه ارائه و آماده کردن طرح برای مردمی است که انتظار داریم در آن سرمایه‌گذاری کنند. به‌طورتقریبی غیر از روش‌های اولیه و بسیار عادی روش‌های دیگری از سوی شهرداری تهران برای دعوت مردم به‌منظور تامین مالی و سرمایه‌گذاری برای شهرشان آماده و ارائه نشده است. روابط عمومی مناسب، تهیه بسته‌های سرمایه‌گذاری حرفه‌ای و سرمایه‌گذار‌محور می‌تواند گامی بلند و اساسی در جذب منابع از تهرانی‌ها باشد. خوشبختانه ابزارهای نوینی برای ایجاد شفافیت‌های قراردادی و نظارت بر پروژه‌ها در فضای امروز وجود دارد که عوامل یادشده را امکان‌پذیر می‌کند.
گفتنی است صندوق سرمایه‌گذاری توسعه زیرساخت تهران Tehran Infrustructure Development Investment Fund که به اختصار TIDIF نام‌گذاری می‌شود مبتنی بر ابزارهای تامین مالی مدرن جمعی نیز فعالیت خواهد کرد و سعی در تامین مالی خرد نیز خواهد داشت. سرمایه‌گذاری در تهران به‌عنوان یک شهر بزرگ و فرصت‌هایش در همین شرایط نیز جذابیت‌های خاص خود را دارد. چرایی آن حضور ۱۰ میلیون شهروند در آن و بازار بزرگی است که به‌تنهایی یک مزیت برای کلانشهر تهران است.
به‌علاوه اینکه صندوق سرمایه‌گذاری توسعه زیرساخت تهران به هیچ منبع مالی دولتی نیازمند نیست و تمام منابع آن ازسوی شهروندان تهرانی تامین خواهد شد. هدف از این اقدام، غیردولتی بودن این صندوق و نبود فشارهای دولتی برای تخصیص بودجه به پروژه‌هایی خاص است.
مدل‌هایی اینچنین در بسیاری از شهرهای جهان از مکزیکوسیتی گرفته تا شهرهایی در اتحادیه اروپا، چین و... به‌کار گرفته شده و در ایران نیز می‌تواند برای شهرهای دیگر امیدبخش و الهام‌آفرین باشد.
به نظر نگارنده مهم‌ترین پروژه‌هایی که می‌توان از این صندوق برای تامین مالی آن استفاده کرد عبارتند از:
۱- توسعه ناوگان مترو تهران و خطوط عادی و اکسپرس مبتنی بر مدل‌های تجاری‌سازی موفق در آن
۲- توسعه ناوگان اتوبوسرانی تهران
۳- توسعه فضاهای نوآورانه در نقاط گوناگون تهران برای کسب‌وکارهای نوپا
البته می‌توان به این فهرست بسیاری از پروژه‌ها را اضافه کرد؛ اما بهترین راه برای انتخاب پروژه‌ها رجوع به رأی مردم پایتخت و درخواست نظر شهروندان پایتخت‌نشین براساس یک نظام مبتنی بر همه‌پرسی شهری است. پس از دستیابی به نتایج این طرح می‌توان آن را رفته‌رفته در سایر شهرهای بزرگ کشور نیز اجرایی کرد.