چرخه عملیاتی بنگاه‌ها چگونه کند می‌شود؟
1397/08/28
مصاحبه گسترش صمت با پیمان مولوی مشاور اقتصادی
روزی نیست که در خصوص تحریم ها و اثر آن بر اقتصاد ایران خبر یا مطلب جدیدی ارایه نگردد و تحلیل های متعددی در این خصوص ارایه نگردد، اما در حوزه اجرایی یکی از معضلات مهمی که به مرور چهره خود را نشان می دهد و ترکیبی است از مشکلات مالی ، زنجیره ارزش ، مبحث چرخع عملیاتی بنگاهی در ایران و فشار بسیار زیاد بر روی بنگاه های ایرانی در این حوزه است.
سوال: کمی در خصوص چرخه های عملیاتی بنگاه توضیح می فرمایید؟
چرخه های عملیاتی بنگاه از زمانی که پرداختی برای تامین مواد یا کالا صورت می پذیرد شروع و تا زمان دریافت آخرین قسمت از فروش به پایان می رسد، چرخه های عملیاتی اصلی عبارتند از چرخه های موجودی کالا که نشان می دهد چه مقدار زمانی کالا در انبار ها باقی می ماند ، چرخه حسابهای دریافتنی که نشان دهنده میزان باقی ماندن پولهای بنگاه ها در دست فروشندگان و بازار است و در نهاست چرخه حسابهای پرداختنی که نشان دهنده پول یا کالای دیگران در دست ما به عنوان بنگاه دارد است . به صورت استاندارد چرخه های عملیاتی هر چه قدر کوتاه تر(سریعتر) باشد نیاز بنگاه را به سرمایه در گردش کم می کند و طولانی تر شدن آن نیاز بنگاه را به سرمایه در گردش گسترش می دهد و عطش آن را بیشتر می نماید
سوال: چه رابطه ای بین چرخه های عملیاتی و تحریم ها وجود دارد؟
زمانی که شما تحریم می شوید چه در دور تحریم های قبلی و چه در زمان تحریم های جدید چندین اتفاق به صورت سیستماتیک روی می دهد که عدم رفع و توجه به آنها ، اثر تحریم ها ا دو چندان می نماید، اولین رویداد مهم که در حال روی دادن است و تمامی فعالان کسب و کار با آن رودرو هستند نحوه دریافت پول و پرداخت هزینه های بین المللی کالاهای وارداتی و صادراتی است. به عنوان مثال در یک شرایط اساندارد از طریق روشهای استاندارد که تمامی کشور های اطراف ایران از آن بهره مند هستند ، پرداخت پول بابت خرید مواد اولیه و یا سایر کالاها از طریق سیستم های انلاین بانکی و در کسری ازثانیه صورت می پذیرید همچنین دریافتها بابت خدمات صادراتی نیز بسیار سریع قابل دسترسی است ، اما هم اکنون به سبب کند شدن روابط بانکی پرداختها چندین روز و حتی هفته طول می کشد و دریافتها نیز بسیار کند شده است ، این بدان معنی است که چرخه دریافت و پرداخت کند شده است و بنگاه ها برای جبران ان به سراغ تامین مالی مجدد برای تامین سرمایه در گردش خود بروند. از سوی دیگر به سبب کند شدن روند رزرو کردن کشتی ها به سمت ایران توسط لاینهای کشتیرانی ، ورود و صدور کالا نیز کند گردیده است و انبارها مجبور به دپوی بسیار زیاد کالا در انبار ها گردیده اند.
سوال: دولت بارها اعلام می کند که کالاهای اساسی به مقدار بسیار زیادی در انبار ها موجود است و این امر را بسیار مثبت می داند
دولت می تواند این امر را مثبت ارزیابی نماید و ان هم در کالا های استراتژیک ، اما دپوی کالا ها در انبار ها به معنی بلوکه شدن پول و سرمایه در ان است و این امر هزینه فرصتهای خود را دارد، در شرایط غیر تحریمی برای کالاهای استراتژیک کشورها حد مجازی وجود دارد که می توان بدان استناد نمود امای بحث ما در خصوص مثلا تولید کننده لوازم خانگی و یا تجهیزات پزشکی و دارویی و ... است ، بخش خصوصی که به سبب کند شدن تعاملات بانکی و مالی و حمل و نقل مجبور است برای اطمینان از داشتن کالا بسیار بیش از نیاز سفارش بدهد و این امر چرخه های عملیاتی بنگاهی اش را بسیار طولانی می کند و این طولانی شدن خود به نیاز شدید به سرمایه در گردش منجر خواهد شد
سوال: با این حساب نیاز به سرمایه در گردش در ماه های آتی افزایش خواهد یافت؟
بلاشک ، با بزرگ شدن چرخه موجودی کالا، کند شدن تجارت و دریافت و پرداخت های مالی بنگاه ها در دریافت پول ازمشتریان به مشکل خواهند خورد و به مرور یک تقاضای بسیار زیاد برای سرمایه در گرد در کشور ایجاد خواهد شد که خود در صورت تامین و عدم بهتر شدن فضای بین المللی و ادامه تحریم ها موجب بد تر شد چرخه ها و اثر دومینویی آن خواهد گردید.
سوال: اثر دومینویی بر روی نیاز به وام های سرمایه در گردش؟
بنگاه های ایرانی به سبب وجود تورم همیشگی در اقتصاد ایران ، تسهیلات بانکی را به راحتی استفاده می کنند ،وام های سرمایه در گردش نیز در سالیان گذشته جزو معدود وام های قابل دسترسی شرکتهای ایرانی بوده است ،حال اگر شما جنس خود را فروخته باشید و نتوانید پول ان را در طی مدت زمان مشخص شده دریافت نمایید (به عنوان مثال فروش تجهیزات پزشکی به بیمارستانها) از کجا می خواهید برای خرید جدید که ان هم به سبب کند شدن چرخه های مالی کند شده است پول ابتیاع کنید؟ از سهامدار؟ از محل سود ایجاد شده قبلی ؟ بانک؟ تمام موارد فوق برای بنگاه هزینه در بر دارد و با انتخاب هر کدام به ساختار سرمایه اش فشار بسیار زیادی تحمیل می شود، چرخه ای دومینویی بر شرکت مستولی می شود و این چرخه تا نابودی شرکت ادامه خواهد داشت، تزریق منابع ، بزرگ شدن چرخه های عملیاتی و نابودی. اضافه کنید این موارد را به کاهش قدرت رقابت بین بنگاهی که ان نیز در طولای مدت موجب تحلیل قوای شرکتهای ایرانی می شود.
سوال: به موارد تحریمی اشاره کردید ، آیا فقط تحریم ها چنین فضایی را به وجود اورده اند؟
بلاشک خیر ، در کنار تحریم ها ، ناکار امدی سیستم بوروکراسی اداری و نظام تصمیم گیری اقتصادی نیز مشکلات را بیشتر و پیچیده تر کرده است ، کندی ثبت سفارش ها و ترخیص ها ، اختصاص ارز و ... همه اینها خود موجب بدتر شدن وضعیت چرخه های عملیاتی بنگاهی شده است.
سوال: چه راهکارهایی را برای برون رفت از این فضا پیشنهاد میکنید؟
اولین نکته درک درست فضای جدید است ، سیاستمداران بیشتر جنیه های کلان تحریم ها را رصد می کنند و مباحث خرد را نادیده می گیرند و فکر می کنند با بخشنامه می توان انها را حل و فصل کرد، واقعیت این است که نبود یک دید کلان نگر ، یک اتاق فکر منسجم اقتصادی و بهتر بگویم نبد یک درک همه جانبه از اقتصاد موجب تشدید مشکلات شده است ، پس بهترین کار درک واقعیت هاست. اینکه بگوییم تحریم ها اثر دارد یا ندارد چاره کار تولید کننده و یا تاجر و بازرگان نیست ، باید با برنامه ریزی درست اولا چرخه نگذاریم چرخه های عملیاتی بنگاه های ایرانی از این که هست بیشتر شود، این امر بدون بهتر شدن فضای پرداخت بین المللی حداقل در بسیاری از کالا ها که به واردات ربط دارد شدنی نیست ، همچنین فضای ثبت سفارش ، تخصیص ارز و ... نیازمند شفاف شدن و نظام مند شدن برای تشخیص فعال کسب و کار است ، بار ها اشاره کرده ام اگر تصمیمی گرفته می شود با یک بازه زمانی مشخص اعلام شود تا فعال اقتصادی بداند قرار است چه اتفاقی تا انتهای سال برای او و سرمایه اش بیافتد.