پیمان مولوی، مدیرعامل شرکت یورواینوست: بر اساس آمار سازمان برنامه و ریاست جمهوری، برای رسیدن به رشد 8 درصدی در جبران عقب‌ماندگی های دوران تحریم که برای آن برنامه‌ریزی هم در حال انجام است به 50 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی و 130 میلیارد دلار سرمایه گذاری داخلی نیاز داریم که از میزان 130 میلیارد دلار مربوط به سرمایه‌گذاری داخلی امید است که نزدیک به 100میلیارد دلار آن تامین شود. در این میان 30 میلیارد دلار کمبود وجود دارد. بنابر آمار وزارت امور اقتصادی و دارایی در سال 93 حدود 2 میلیارد دلار جذب سرمایه‌گذاری خارجی شده است، بنابراین حدود 48 میلیارد دلار در این حوزه کمبود وجود دارد.
با توجه به اصراری که بر جذب سرمایه‌گذاری خارجی در کشور وجود دارد در صورتی که باید گفت سرمایه‌گذاری یکی از آخرین حلقه‌های فاینانس است به این معنی که سرمایه‌گذار باید انقدر اعتمادش جذب شود تا با خیالی آسوده به سرمایه‌گذاری اقدام کند. در این راستا هم همانطور که شاهد هستید سمینارها و همایش‌های بسیار زیادی برگزار شده است.
باید گفت در این میان به هیچ وجه بحث خوب یا بد بودن سرمایه‌گذاری و تامین‌مالی خارجی دیگر مطرح نیست زیرا مفید بودن این امر واضح و بدیهی است، بنابراین ما همیشه به دنبال جذب سرمایه‌گذار خارجی هستیم. البته به نظر می‌رسد این موضوع برای ارکان کشور هنوز مشخص نیست و عده‌ای لزوم تامین مالی توسط سرمایه‌گذار خارجی را خیلی لازم نمی‌دانند. از طرفی هم بنگاه‌ها و بانک‌های ما پتانسیل رشد و دارایی خود را از دست داده‌اند که یکی از دلایل آن ضعف مدیریت است.
نکات مورد توجه در رابطه با فاینانس چیست
فاینانس یا جذب سرمایه‌گذاری خارجی یک فرآیند است و اصطلاحا بدون مواداولیه در این فرآیند جذب سرمایه‌ای انجام نخواهد شد. باید دید چند درصد از مدیران بنگاه‌های ما اعم از دولتی، خصوصی و خصولتی توانسته‌اند صورت‌های مالی استانداردی را تهیه کنند.
نکته مورد اهمیت دیگر این است که باید دید، کدامیک از شرکت‌ها این را رتبه‌بندی اعتباری بین‌المللی دارند و کدام یک از پروژه‌ها با استانداردهای بین‌المللی تهیه شده است. بدون وجود این رتبه‌بندی بین‌المللی، یک دلار هم از منابع آزاد جریان نقدی که در جهان وجود دارد وارد کشور نمی‌شود. در صورتی که در سال‌های قبل که بدون وجود تحریم و مشکلات موجود چنین مسایلی وجود نداشته است.
همچنین در حدود 80 هزار میلیارد دلار به نقل از مجله تایم در فوریه سال 2016 ، کل بدهی ایجاد شده در دنیاست. حال ما بدون داشتن شرایط گزینه‌های 2 و3 حتی یک دلار از این میزان بدهی را نمی‌توانیم استفاده کنیم. با توجه به این که ارکان کشور نمی‌توانند خیلی برای به نظر من در سطح کلان، شرکت‌ها باید خود را برای نحوه مواجهه با شبکه‌ها و فاینانسرهای بین‌المللی آماده کنند. اگر موارد گفته شده که پیش شرط‌های نیاز جذب سرمایه‌گذار خارجی رعایت شد، پس از آن می‌توان به روش‌های بستن قرارداد توجه کرد.
البته پر واضح است در کشوری که در حال گشایش و رفع تحریم‌هاست، کشورهای زیادی علاقه‌مند به فروش محصولات و دانش فنی هستند که این موضوع با جذب سرمایه‌گذار و فاینانس بسیار متفاوت است.
وجود چهار ریسک اصلی موجود در کشور برای سرمایه‌گذار خارجی
برای جذب سریعتر سرمایه‌گذاران خارجی وجود 4 ریسک مهم قابل توجه است که برای رشد در این حوزه باید در صدد رفع آنها برآمد که شامل موارد زیر است:
1.ریسک سیاسی، بعد از انتخابات مجلس شورای اسلامی امسال، موسسه موودیزMoodys، رتبه اعتباری ایران را یک واحد بهبود داده است. به این نحو که تمام اتفاقات دنیا توسط کنشگران سیاسی رصد می‌شود.
2.ریسک شرکتی،
3.ریسک ارزی، یک موضوع سیاسی و نیز اقتصادی است و یکی از مشکلات مهم در مسیر جذب سرمایه‌گذار خارجی است. زیرا ابزاری برای هج کردن بین‌المللی در این مسیر خیلی وجود ندارد. البته در این مسیر ایجاد بورس ارز کمک زیادی به بهبود این وضعیت می‌کند.
4.ریسک کشوری، شامل موقعیت جغرافیایی موجود و کشورهای همسایه.
نقش شرکت‌های تامین سرمایه در جذب سرمایه‌گذار خارجی
شرکت‌های تامین سرمایه در دنیا موتورهای محرکه فاینانس و سرمایه‌گذاری هستند. شرکت‌های تامین سرمایه ما پتانسیل ایجاد پتانسیل برای رشد را ندارند. بانک‌های سرمایه‌گذاری می‌توانند پیش‌قراول جذب سرمایه‌گذاری خارجی باشند، ولی موضوع این است که تا به حال اتفاقی در این زمینه در سال‌های گذشته اتفاق نیافتاده است. بیشتر این بانک‌ها در کشور ما ساختارهای پیشرو و بین‌المللی ندارند. بنابراین وقتی بانک های ما با استانداردهای بین‌المللی فاصله زیادی دارند، نمی‌توان توقع زیادی از شرکت‌های تامین سرمایه در این زمینه داشت.
به اعتقاد من، شرایط تغییر زیادی در جهت پیشرفت کرده اما نوع تفکر صاحبان این حوزه هنوز تغییر زیادی نکرده است. طوری که هنوز مدیران ما هنوز ساختار و بستر زیرساخت مناسب برای این استفاده از فرصت‌های پسابرجام وجود ندارد و بیشتر شاهد سمینار و همایش‌ها در این زمینه هستیم و بیشتر در ذوق زدگی رفع تحریم‌ها و فضای جدید هستیم. در ضمن پس اگر چنین ساختاری ایجاد شود باید گفت که نیروی متخصص هم در زمینه فاینانس به میزان بسیار کمی داریم.
استفاده از تجربه‌های موفق در حوزه انرژی برای جذب سرمایه‌گذار خارجی
حوزه انرژی مسئله‌ای فراگیر و پرپتانسیل در حوزه فاینانس است. ولی موضوع این است که آیا ما قصد داریم از این حوزه استفاده کنیم؟ در صورت مثبت بودن پاسخ، چه ویژگی‌ها و شرایطی برای انجام آن داریم؟ در این شرایط تفکیک سرمایه‌گذار خارجی و تولید داخلی نیز بحث مهمی است. همچنین شرکت‌های داخلی نمی‌خواهند با شرکت‌های خارجی همکاری داشته باشند.
ما باید در این زمینه از تجربیات موفق دیگر کشورها استفاده کنیم و نکته بسیار مهم دیگری که در این زمینه وجود دارد این است که در حوزه تامین مالی و سرمایه‌گذاری خارجی تمامی افراد کشور باید تقریبا به یک نتیجه واحد برسند زیرا با چند نتیجه به پیشرفت مورد نظر نخواهیم رسید، البته این مسئله ربطی به دیدگاه‌های سیاسی، اقتصادی و شخصی ندارد بلکه همه ما باید هم قسم شویم تا به رشد مطلوب دست پیدا کنیم.
استفاده از روش‌های تامین مالی ترکیبی
در حال حاضر، جهان به سمت تامین مالی ترکیبی و چندوجهی پیش می‌رود و روش‌های تامین مالی یک وجهی دیگر پسندیده نیست. نکته مهم تامین مالی هیبریدی است که در کل دنیا وجود دارد. به عنوان مثال در کره جنوبی نمونه‌های بسایر موفق تولید انرژی در سطح حدود 12 میلیارد دلار را در طول چند سال و فقط با سطح سرمایه‌گذار خارجی داریم. روش‌های بسیار زیاد و موفقی در جذب سرمایه‌گذار خارجی و نیز داخلی برای حوزه انرژی در دنیا وجود دارد که ما فقط باید برای استفاده از آنها به تطبیق آنها بپردازیم.
تسهیل سرمایه‌گذاری خارجی
برای این کار باید ابتدا رشد متوازن کشور را حفظ کرده و ریسک سیاسی کشور را پایین بیاوریم. در منطقه قدرتمند و یک سری اصول پایبند باشیم تا در مجموع با افزایش رتبه‌بندی اعتباری ایران، سرمایه‌گذاران خارجی برای سرمایه‌گذاری در کشور پیش قدم شوند. بعد از رفع تحریم ها رتبه بندی ایران در حال جبران افت گذشته خود است که هرچقدر توازن و رشد اقتصادی خود را بتوانیم حفظ کنیم، این رتبه افزایش پیدا می‌کند و برای رسیدن به جایگاه مناسب خود حداقل 2-3 سال به طول می‌انجامد. این کار شامل اقدامات مقطعی شرکت‌ها برای تجهیز خود، تربیت نیروی متخصص و مجرب، تجدید ساختار و ایجاد آمادگی برای شراکت با شرکت‌های بین‌المللی است.
از دیگر مشکلات اساسی در حوزه عدم جذب سرمایه‌گذاری خارجی در کشور نوع قراردادها و ملموس بودن پروژه‌های موجود است. راهکار دیگر برای رفع این مشکلات انرژی استفاده از تجربیات بین‌المللی در حوزه انرژی با ملاک موفقیت در پروژه‌های انجام شده توسط آنها و یادگرفتن این راههاست. درواقع با استفاده از تجربیات کشورهای موفق در واقع ما زمان تجربه را کوتاه می‌کنیم و در کنارش نیروی متخصص بومی را برای آموزش قرار دهیم.