منحنی لافر را جدی بگیرید! ( سرمقاله پیمان مولوی در روزنامه ابتکار)
1400/09/29
منحنی لافر را جدی بگیرید!
منحنی لافر به منحنی‌ای اطلاق می‌شود که توسط آرتور لافر ابداع شده و نمایانگر رابطه بین نرخ مالیاتی و درآمد دولت از جمع آوری مالیات است.
منحنی لافر حاکی این حقیقت است که با افزایش نرخ مالیاتی درآمد دولت از محل جمع‌آوری مالیات افزایش می‌یابد. هرچند این افزایش درآمد دارای محدودیتی است و چنانچه نرخ‌های مالیاتی از نقطه خاصی تجاوز کنند درآمدهای مالیاتی تنزل خواهد نمود، چراکه با وجود نرخ‌های مالیاتی بالا مردم انگیزه کار کردن را از دست خواهند داد.
بررسی دو نقطه شروع و پایان منحنی برای روشن‌سازی لازم است. برای مثال در صورت افزایش نرخ مالیاتی به 100 درصد و آگاهی از این حقیقت که فرد باید تمام درآمد خود را به اداره مالیات بپردازد، بدیهی است که وی دست از کار کشیده و درآمد مالیاتی دولت نیز از بین خواهد رفت.
این حقیقت در بسیاری از کشورهای اروپایی از جمله فرانسه و اسپانیا که سیستم اقتصادی نیمه سوسیالیستی دارند به وضوح قابل رویت است. در این کشورها مردم بخصوص قشر پردرآمد علاقه‌ای به کار نداشته چراکه با کار بیشتر و افزایش درآمد قسمت بیشتری از درآمد آنها بابت مالیات کسر می شود.
دولت‌ها همیشه بر آنند تا نرخ مالیاتی خود را در نقطه تعیین کنند تا حداکثر درآمد مالیاتی را کسب کنند.
حال برگردیم به ایران خودمان و این منحنی، وقتی که ۱۰ سال است رشد اقتصادی مملکت متوسط صفر درصد است و این داده را مرکز امار و اتاق بازرگانی و بانک مرکزی و مرکز پژوهش‌های مجلس بارها گفته‌اند و رسانه‌های داخلی و خارجی روی آن مانور داده اند فشار مالیاتی می تواند غیر هملی و در نهایت مشکل ساز باشد! چرا؟
رتبه ریسک ایران این روزها بین ccc و B- است، این یعنی بالاترین ریسک تقریبا (رتبه سازمان همکاری ۷ است از ۷) در میان کشورها همانند رتبه افغانستان، سوریه، آرژانتین و … کسب و کار یکی از الویتش کنترل ریسک است و وقتی ریسک به اوج برسد به دنبال بهینه کردن و کاهش آن! حال اقتصادی را تصور کنید که هر روز یک ریسک بر سرش آوار می‌شود و همانند یک بوکسوری چپ و راست از اقتصاد ایران ضربه دریافت می کند، می خواهیم برویم و از او بابت این شرایط بد اقتصادی مالیات هم بگیریم! مالیات خوب است و پرداختش هم واجب اما در چه شرایطی؟
یک از مهمترین معضلات فشار مالیاتی زیاد خروج کسب و کارها در ایران است! بسیاری می گویند با ریسک کمتر در کشورهای همجوار و یا جاهای دیگر حداقل ثبات بیشتری داریم و اگر هم قرار است مالیاتی بدهیم انجا مشخص تر و معین تر است.
این را امیدوارم سیاستگذار ببیند که این روزها اقتصاد ایران بیشتر به تحرک اقتصادی نیاز دارد و این از مسیر فشار مالیاتی امکان پذیر نیست، زمان قضاوت کننده اصلی خواهد بود.