برجام و اقتصاد ايران
1401/05/27
برجام و اقتصاد ايران
براي درک اينکه برجام چه اثري بر روي اقتصاد ايران خواهد داشت بايد در ابتدا اعداد زير را خوب درک کنيم:
رشد توليد ناخالص داخلي يک دهه صفر در اقتصاد ايران در دهه 90: اين يعني ما در 10 سال از 1391 تا 1400 دقيقا از زمان شروع تحريم‌ها اقتصادمان کاملاً درجا زده است، تاثير اين امر در درآمد سرانه نيز بسيار زياد بوده و درآمد سرانه ايرانيان را به يک سوم رسانده است.
تشکيل سرمايه ثابت ناخالص منفي در يک دهه: روند رشد منفي تشکيل سرمايه ثابت در اقتصاد ايران از سال 1391 تا امروز هم در بخش ماشين آلات و هم ساختمان منفي است، اين يعني ما در حال حرکت به سمت مستهلک شدن اقتصاد هستيم، يعني چه؟ يعني از سال 98 که خط استهلاک از نرخ تشکيل سرمايه ثابت رد شد شرکت‌ها و موسسات در تعمير و نگهداري ماشين آلات و تجهيزات خود به صورت عمومي با مشکل روبرو هستند.
يک دهم شدن ارزش پول ملي: دلار از 3000 تومان به 30،000 تومان رسيده و همه ما اگر اقتصاد هم نخوانده باشيم مي‌دانيم که دلار در جهان يعني قيمت! در ايران هم در تمامي حوزه ها از ماست تا سير و ... شاهد اين تاثير بوده‌ايم.
نقدينگي 13 برابر شده: دولت‌ها در ايران در دوران تحريم با شدت بيشتري اقتصاد به افزايش پايه پولي کرده‌اند و اين با عدم رشد اقتصاد يک دهه تورم هاي سنگيني را بر دوش اقتصاد ايران گذاشته است، تورم‌هاي انتهايي دهه 90 معادل بالاي 30 درصد هستند و اين تورم پايدار خود بزرگ‌ترين ريسک اقتصاد ايران است.
اقتصادي دستوري‌تر: امروز همه در باب واردات خودرو و رفع انحصار صحبت مي‌کنند، از ابتداي تحريم ها انحصار بيشتري در بازار را ساهد هستيم از خودرو تا ... و همه اين محدوديتها را به سبب محدوديت در منابع توجيه مي‌کنند ولي نقش تحريم ها در ان بسيار پر رنگ است.
حال بايد ديد که برجام چه تاثيري در صورت بازگشت مجدد خواهد داشت:
اول: ريسک اقتصادي ايران را که در رتبه اعتباري جريان دارد از 7 به 6 مي‌رساند( اميدوارم) آن هم خداقب 6 ماه بعد و با پايا بودن برجام ، امروز رتبه اعتباري ايران 7 از 7 است و اين يعني بالاترين ريسک و در جوار عراق، افغانستانو ارژانتين بودن.
دوم: روند خروج سرمايه را کند تر مي‌کند و تشکيل سرمايه قابت ناخالص را بهبود خواهد داد و اين با فرض تداوم رفع تحريم است
سوم: رشد اقتصادي را مي‌تواند بيشتر گند و اين امر بر نقدينگي رو به تزايد تاثير مي‌گذارد و فشارش را با کاهش تورم نسان خواهد داد، گرچه براي رشاند تورم به زير 10 درصد ناکافي است.
چهارم: روابط بين المللي تجار و بازرگانان هزينه فرصت را کاهش مي‌دهد و خود در توليد ناخالص داخلي تاثير مثبت دارد.
بنجم: در صورت مانايي رفع تحريم‌ها، درآمد دولت افزايش مي‌يابد و اين افزايش درآمد دولت در صورت الويت شدن اقتصاد مي‌تواند به ساختارهاي فرسوده اقتصاد ايران رونقي بدهد (ديد خوشبينانه)
همه موارد فوق با فرض پايا بودن برجام است وگرنه با تغييرات در آمريکا و حضور مجدد جمهوري خواهان اگر برجام مجددا نابود شود، رفع تحريم‌ها را فقط مي‌توان به تنفس کوتاهي در شناي کرال سينه ديد!